Początki sportów siłowych

           Historia sprawdzianów siły i tężyzny fizycznej sięga swymi korzeniami starożytnej Grecji, gdzie wcieleniem męskiej siły był mityczny Herakles. Jako symbol siły; często siłacze zapożyczali łacińską wersję jego imienia Herkules. Siłacze greccy zatrzymali wozy ciągnięte przez dwójkę lub trójkę koni, podnosili głazy i mocowali się między sobą.  
          W czasach  nowożytnych siłacze popisywali się łamaniem podków, wyginaniem żelaznych sztab, rozrywaniem łańcuchów krępujących ciało( ). XIX wiek przyniósł pewne usprawnienie w eksponowaniu i pomiarze siły; podnoszono, rwano, lub podrzucano ciężary metalowe o określonej wadze w jak największej ilości powtórzeń.  
          Przełomem okazał się rok 1985, kiedy to w Petersburgu powstała pierwsza w świecie szkoła siłaczy. W tym, że mieście zorganizowano I Ogólno-rosyjskie  Mistrzostwa  Siłaczy, na których używano  nieobrotowej sztangi. A już rok później rozegnano I Mistrzostwa Świata w Podnoszeniu ciężarów (Jasiak 1989). W ten  sposób największym skrócie przedstawia się rozwój sportów siłowych na przestrzeni wieków.                                                                
           Genezy podnoszenia ciężarów należy szukać w Stołecznym Centrum Rehabilitacji w Konstancinie pod Warszawą. Tam na początku lat 60 – tych prof. Weiss wprowadził tę dyscyplinę do programu rehabilitacji swoich pacjentów, wzorując się na programach rehabilitacji za granicą ( Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Szwecja).
           Wkrótce potem powstaje pierwsza sekcja podnoszenia ciężarów, założona w 1961 roku przy warszawskim Międzyspółdzielczym Ognisku Sportu, Turystyki i Rekreacji  ,,START”. W tym samym roku powstają analogiczne sekcje w Gdańsku  i Poznaniu. Pierwsze oficjalne zawody rangi ogólnopolskiej odbyły się w roku 1965, w tym też roku powstaje sekcja we Wrocławiu.
           W 1965 roku Polacy otrzymują zaproszenie do udziału w Igrzyskach Sportowych  w Stoke Mandewille i przywożą srebrny medal. W późniejszych latach, aż do chwili obecnej na pierwszy plan pracy Polskiego Związku Niepełnosprawnych ,,START” wysuwa się program przygotowania zawodników do wszelkiego rodzaju startów w kraju  i za granicą. Ciężarowcy biorą udział w następujących  imprezach sportowych  o charakterze międzynarodowym :    
        - Światowych Igrzyskach Sportowych Paraplegików w Stoke Mandewille, które odbywają się corocznie w wyjątkiem lat  olimpijskich,
        - Letnich Igrzysk Paraolimpijskich, które odbywają się co 4 lata,
        - Mistrzostwa Świata Niepełnosprawnych, które odbywają się co 4 lata.
        - Mistrzostwa Europy Niepełnosprawnych, które odbywają się co 2 lata.
        Do zawodów rozgrywanych w kraju należą Mistrzostwa Polski, które odbywają się corocznie od 1971 roku. Oprócz nich rozgrywane są  liczne zawody integracyjne z zawodnikami  zdrowymi oraz turnieje organizowane przez poszczególne sekcje .            
        1.  Historycznie ujmując sport osób niepełnosprawnych „wyrósł” z rehabilitacji  ruchowej. Od końca lat 80-tych  XIX stulecia wolno, ale skutecznie zyskiwał sobie zwolenników i torował  osobom niepełnosprawnym drogę do samorealizacji. Warto wspomnieć, że początki tego ruchu zawdzięczamy lekarzom. To oni zalecali weteranom II Wojny Światowej, inwalidom - sport jako formę rehabilitacji. Pierwsze zawody dla inwalidów  byłych pilotów RAF  zorganizowano  na  terenie szpitala  Stoke Mandeville w 1944 roku. Historycy przyjmują rok 1948 jako początek  sportu niepełnosprawnych.  W dniu  otwarcia Igrzysk Olimpijskich  w Londynie, dr Ludwig Gutmann  zorganizował   w szpitalu w Stoke Mandeville  zawody łucznicze dla pacjentów. Cztery lata później tam właśnie powstała organizacja koordynująca zawody sportowe, przyczyniające się do propagowania  sportu,  jako czynnika  wspomagającego rehabilitację. W kolejnych latach tworzone były kolejne stowarzyszenia sportowe dla osób z różnymi schorzeniami. Przyczyniło się to do dynamicznego rozwoju sportu niepełnosprawnych na  świecie. Powoli  następowało uniezależnienie się od środków  rehabilitacyjnych. W 1982 roku powołany został Międzynarodowy Komitet  Koordynacyjny - International Coordination Committee (ICC). Nastąpiło  zatem  znaczne zinstytucjonalizowanie tego ruchu na tyle, że w 1989 roku w Duseldorfie  powstał  Międzynarodowy Komitet Paraolimpijski - International Paralympic Committee (IPC), koordynujący wszystkie sprawy związane z Igrzyskami Paraolimpijskimi  i rozwojem sportu będącego w gestii  Rady Sportu tego komitetu( ).     
              Pierwsze letnie Igrzyska Paraolimpijskie odbyły się w Rzymie w 1960 roku, na których rywalizowało 400 zawodników z 23 krajów. Pierwsze zimowe Igrzyska Paraolimpijskie zorganizowano w 1976 roku w Ornoskolwick w Szwecji . Pozostałe Igrzyska Paraolimpijskie zarówno letnie jaki i zimowe organizowano w tych samych latach i miastach jak dla pełnosprawnych. Zamieszkiwali również te same wioski olimpijskie, jak również byli uczestnikami równie pięknych  i wzniosłych uroczystości otwarcia i zakończenia Igrzysk tak jak pełnosprawni koledzy. W miarę upływu lat zwiększała się w sposób znaczny ilość uczestników i rozgrywanych dyscyplin sportowych. Podobnie system kwalifikacji stał się dużym przeobrażeniem i dzisiaj obowiązuje taki sam jak dla pełnosprawnych zawodników. Rok 1954  - to pokazowe I Mistrzostwa Świata dla paraplegików w Stoke Mandeville w podnoszeniu ciężarów, dyscyplinę tą. rozegrano w sześciu kategoriach wagowych:
- kategoria do 51 kg,
- kategoria do 57 kg,
- kategoria do 65 kg,
- kategoria do 75 kg,
- kategoria do 85 kg,
-kategoria powyżej 85 kg,
             Impreza ta wzbudziła wielkie zainteresowanie wśród niepełnosprawnych z całego świata. Już w następnych latach w Stoke Mandeville do zawodów dołączyli Francuzi, Szwedzi oraz Amerykanie. W latach sześćdziesiątych powiększono ilość kategorii wagowych do siedmiu:
- kategoria do 48 kg,
- kategoria do 51 kg,
- kategoria do 57 kg,
- kategoria do 67,5 kg,
- kategoria do 75 kg,
- kategoria od 85 kg,
- kategoria powyżej 85 kg.,
             Podnoszenie ciężarów- weightlifting wszedł do programu igrzysk paraolimpijskich w 1960 roku, w Rzymie. Polscy zawodnicy wystartowali po raz pierwszy w 1964 roku zdobywając 1 medal ( Jan Waś z Warszawy – kat. 51 kg) – medal brązowy. Warto w tym miejscu przypomnieć w jaki sposób przeprowadzano zawody w formie wyciskania sztangi z martwego punktu – weightlifting. Start poprzedzany był mierzeniem odległości gryfu sztangi od klatki piersiowej. 
            Pomiary dokonywano w sposób następujący: gryf sztangi spoczywał na stojakach, które były regulowane do pożądanej wysokości. Pomiędzy klatką piersiową a gryfem sztangi wkładano kostkę drewnianą o szerokości 2,5 cm. Opisany pomiar miał duży wpływ na osiągany przez zawodnika wynik. Często bywał subiektywny, co wywołało duży dyskomfort u zawodników. Często budowa klatki piersiowej,  np. zmieniona przez chorobę Heine Medina (klatka) – brak ruchomości, bezpośrednio wpływały na wysokość pomiaru i co za  tym idzie na uzyskiwany wynik. W czasie zawodów zawodnik kładł się na ławie, w następnej kolejności ustawiano sztangę nad jego klatkę piersiową, następował uchwyt gryfu i na sygnał dany przez sędziego klaśnięciem rozpoczynano bój. Po sygnale sędziego atleta wykonywał próbę wyciskania sztangi. Uzyskane wyniki w tej formule przewyższały dzisiejsze dokonania w znacznym stopniu. Po raz ostatni w tej formie zawody odbyły się na paraolimpiadzie w 1992 roku w Barcelonie, ale tylko w czterech kategoriach wagowych.
          Uwaga! Powstałe przepisy dotyczące wyciskania sztangi z martwego punktu weightliftingu są takie same jak stosowane dzisiaj w Powerliftingu.
          Postanowienia regulaminowe szczegółowe powodują, że( ):
- odległość gryfu od klatki piersiowej powinna wynoście 2,5 cm. Miarkę stanowiła drewniana kostka o wymiarach 2,5 cm x 2,5 cm i 30 cm, którą umieszczono  między klatką piersiową a dolną krawędzią gryfu, wzdłuż jego długości i brodawek ciężarowca,
-  w czasie określania prawidłowej odległości gryfu od klatki piersiowej zawodnik musiał leżeć płasko na ławie, dotykając jej głową, barkami, plecami, a kończyny dolne spoczywały na pudle lub taborecie  wysokim na 50 cm umieszczonym na ławie. Kończyny dolne w stawach biodrowych i kolanowych były zgięte pod kątem 90°.
           1. Pozycja zawodnika w czasie dokonywania pomiaru wysokości.
           W 1980 roku na paraolimpiadzie w Arhem w Holandii, oprócz weightliftingu rozegrano zawody w powerliftingu, w formie stosowanej do dnia dzisiejszego- wówczas wyłącznie dla zawodników amputowanych. Do roku 1992 – na igrzyskach paraolimpijskich w Barcelonie, rozgrywano zawody w tych dwóch formułach. Od roku 1996 – w Atlancie podnoszenie ciężarów rozegrano wyłącznie w powerliftingu dla wszystkich grup  niepełnosprawności.
          Od 1965 działały czynnie następujące ośrodki „Startu”, zajmujące się podnoszeniem ciężarów: Warszawa, Poznań, Gdańsk, Wrocław i od tego momentu. odbywały się regularnie coroczne zawody we Wrocławiu z udziałem tych wyżej wymienionych ośrodków. Kolebką ciężarów wrocławskich, a później polskich było koło sportowe „START”, przy zakładzie Rehabilitacji Zawodowej Inwalidów. W wymienionych ośrodkach działali następujący szkoleniowcy, którzy wpłynęli na dynamiczny rozwój tej dyscypliny: zajęcia w „Starcie” Gdańskim prowadził trener – Paweł Baranowski w ośrodku Poznańskim – trener Marian Gudzio, w warszawskim, a wrocławski Jerzy Mysłakowski.
           Pierwsze Mistrzostwa Polski odbyły się w 1973 roku w Płocku. Liczba startujących w tych mistrzostwach wynosiła 65 zawodników, reprezentantów Warszawy, Gdańska, Poznania, Opola, Krakowa, Zielonej Góry, Elbląga i Wrocławia. Drużynowo te zawody wygrali reprezentanci Warszawy przed Wrocławiem i Gdańskiem. Od tego czasu notuje się szybki rozwój tej dyscypliny. Nasi zawodnicy - reprezentanci kraju zaczynają odnosić spektakularne wyniki w mistrzostwach Europy, świata i paraolimpiadach. W latach 1980-1996 nasi zawodnicy zdecydowanie przewodzili światowym ciężarom zdobywając wiele złotych medali na wszystkich światowych imprezach. Najbardziej znani zawodnicy osiągali najwyższe laury i byli to: Jan Waś z Warszawy, Jerzy Kuskowski z Poznania, Grzegorz Szczodrowski, Henryk Kohnke, Tadeusz Gryglas, Leszek Hallman n z Gdańska, Krzysztof Pałubicki, Jan Sala z Bydgoszczy, Mirosław Maliszewski z Grudziądza, Andrzej Greń z Zielonej Góry, Ryszard Fornalczyk z Koszalina oraz Jan Rybacki, Eugeniusz Skarupa, Zdzisław Kołodziej, Zbigniew Micheń, Edmund Klimek, Eugeniusz Rębiś, Wiesław Tyborowski, Bogdan Lis, Karol Malicki, Krzysztof Owsiany i zdobywca największej ilości laurów Ryszard Tomaszewski – wszyscy z Wrocławia. W tym okresie czasu „mówiło się” o polskiej szkole podnoszenia ciężarów, mimo dużych niedoborów w niezbędnym sprzęcie, „siłowni” z prawdziwego zdarzenia, jak i braku opracowań teoretycznych, które mogłyby być pomocne w pracy szkoleniowej. Prace treningowe w klubach „STARTu” oparte były głównie na doświadczeniach trenerskich  zdobytych niejednokrotnie metodą prób i błędów. Poważnym mankamentem w tym okresie był brak dozwolonego wspomagania w postaci odżywek, jak i niewielkich możliwości korzystania z odnowy biologicznej.
             A oto,  jak wyglądał dorobek medalowy na paraolimpiadach:
          1976 – Toronto (Kanada) - Jerzy Kuskowski, Wiesław Tyborowski- wycofani  z zawodów,   jako na znak  protestu startu zawodników z RPA (Apartheid),
          1980 – Arhem (Holandia):
          złoty medal – Jerzy Kuskowski,
          srebrne medale – Eugeniusz Skarupa, Ryszard Tomaszewski.
          brązowe medale – Zdzisław Kołodziej, Bogdan Lis,
          1984 – Stoke Mandeville  (Anglia):
          złote medale – Ryszard Fornalczyk, Ryszard Tomaszewski,
          1988 – Seul (Korea Południowa):
          złote medale -  Henryk Khonke, Ryszard Fornalczyk, Mirosław Maliszewski, Ryszard Tomaszewski,
         1992 – Barcelona (Hiszpania):
         złote medale – Ryszard Fornalczyk, Ryszard Tomaszewski i Krzysztof Pałubicki,
         srebrne medale – Krzysztof Owsiany, Henryk Khonke,
         brązowe medale – Andrzej Greń, Mirosław Maliszewski, Jan Sala,
         1996- Atlanta (USA):
         złote medale - Ryszard Fornalczyk i Ryszard Tomaszewski,
         srebrny medal - Leszek Hallman
         2000- Sydney (Australia) – bez medalu
         2004 – Ateny (Grecja):
         srebrny medal – Ryszard Rogala,
         2008 – Pekin (Chiny)
         srebrny medal- Justyna Kozdryk
         srebrny medal – Ryszard Rogala
         Jak widać ilość zdobytych medali przez Polskich zawodników jest imponująca. Do tej liczby należy dodać dużą ilość zdobytych medali na mistrzostwach świata i Europy. Należy też tu wymienić zdobyty tytuł drużynowego mistrza świata w składzie: Edmund Klimek, Krzysztof Owsiany, Ryszard Fornalczyk, Ryszard Tomaszewski i Krzysztof Pałubicki. Zawody odbyły się we francuskim mieście Mont – de - Marsant w roku 1994r
            Historię ciężarów opracował mgr Jerzy Mysłkowski